Về những giọng ca nam của Việt Nam( March 29, 2009)

Clip minh họa: AC&M hát Anh vẫn hành quân của Huy Du. Băng tư liệu Con đường Âm nhạc số 18- Chân dung nhạc sỹ Huy Du.

Trao đổi với anh Trần Thanh Tú* về giọng hát của các nam ca sỹ Việt Nam:

1. Thôi thì mấy ông Trần Thụ, Mai Khanh, Quốc Hương, Trần Khánh,Trung Kiên, Quý Dương, Kiều Hưng, Trần Hiếu thì anh em mình sẽ chuyển sang bình luận về cảm thụ sau vì mức độ phổ cập trong danh tiếng của họ cũng khá cao... Nhưng chưa thấy anh nói về Tiến Thành, một người cùng thời với anh. Em gọi Tiến Thành là “Nghệ sỹ đặc biệt” trong phân loại tư liệu của các ca sỹ trong bộ sưu tập của em. Em có một bài khá dài trên blog về Tiến Thành, nhưng chủ yếu là dựa vào trí nhớ chắp ghép của em… Nhóm Tiến Thành, Huy Hùng, Đăng Khoa, Hữu Nội rất hay hát cùng nhau. Dù cho phần lớn các bài đồng ca của Đài không có giới thiệu từng ca sỹ, nhưng em có thể tách giọng từng người ra một. Giọng ông Đăng Khoa hơi xù xì, thô ráp nhưng có sức hút kỳ lạ. Huy Hùng có lúc hơi nhạt, nhưng em thấy giọng hát rất trẻ và tình tứ. Cũng là người Hải Phòng anh nhỉ. Ông Hữu Nội thì nhìn hình thức đúng là một ông nghiện, nhưng giọng nam cao của ông ý ở Việt Nam hiếm thật. Trong dàn hợp xướng giọng ông ý át tất cả các giọng khác ... Đặc trưng vibrato của Hữu Nội theo em là “phép rung” chứ không phải “tật rung” như Lê Dung đời đầu anh nhỉ J. Doãn Tần thì anh có nói qua và nhiều người biết. Nhưng cùng kiểu giọng như Doãn Tần em nhớ còn có Hoàng Chè. Lần làm chương trình 50 Điện Biên Phủ em có gặp chú ấy, nhưng chả có dịp nói chuyện. Hoàng Chè có bài "... hỡi đồi cao A1 ... đến Điện Biên hôm nay lòng như say điệu hát. Có mùa hoa ban ở trên nẻo đường quê xa. Có tình yêu muôn thuở là Điện Biên quê ta" hay ghê. Mà em nhớ đọc ở đâu đó có nói Hoàng Chè là thanh niên Hà Nội thứ thiệt.

2. Có những giọng nam hiền lành như anh đã nói là Ngọc Tú. Ngoài bài Mời anh đến thăm quê tôi được dàn dựng, hòa âm rất hay em còn rất thích bài Cánh chim tuổi trẻ (Tạm biệt phố phường Hà Nội, tạm biệt những mái trường … ta đi tới những miền đất mới, ta mang sức trẻ của mùa xuân …). Ngày nay có Phạm Văn Giáp có giọng gần giống Ngọc Tú. Bên cạnh Ngọc Tú em thấy có Trung Bộ của Văn công QK2 cũng có giọng nam trung hiền lành như trong "Lim dim câu hát sông cầu". Ông Trung Bộ còn hát rất hay trong tốp ca của bài Tiếng đàn bên bờ sông biên giới của Phạm Tuyên (mà những năm 80 VTV sử dụng làm nhạc hiệu chương trình ca nhạc). Có giọng nam cũng hiền lành và hơi "mềm" là Minh Quang của TCCT. Minh Quang này em rất thích khi ông ấy hát Lá đỏ, Ta ra trận hôm nay. Minh Quang song ca với Lê Dung bài Củ Chi yêu thương rất hay và nhiều bài khác nữa. Sau này có Minh Quang trẻ trẻ nữa. Nhưng Minh Quang này giọng "mô phạm" giống kiểu Trần Tựa, Trọng Thủy là những chất giọng mà em không được thích cho lắm :) Hiền lành và hơi cứng nữa thì phải kể đến chú Mạnh Hưng nổi tiếng đẹp trai của TCCT. Trong các bài hát của chú này em chỉ lưu có 2 bài là Cửa biển chiều hôm của Huy Du và Thành phố tôi yêu của Phạm Đình Sáu viết về TPHCM (Đẹp mãi mùa xuân thành phố của tôi, rộn vang tiếng ca ngợi tên Bác Hồ, sức sống sinh sôi nhịp vui hối hả ...) Nhưng em thấy Ái Vân hát bài Thành phố tôi yêu tình tứ và thiết tha hơn nhiều. Ái Vân thu bài này cùng thời với 2 bài của Hoàng Dương là Matxcova một tình yêu và Mai em đi rồi.

3. Rồi còn Phan Huấn nữa. Phan Huấn cũng hiền hiền. Ông ấy có lẽ là người đầu tiên hát Hành khúc ngày và đêm của Phan Huỳnh Điểu. Trong bản nhạc mà Phan Huấn hát không có đoạn “Rất dài và rất xa …” mà thay vào đó là đoạn vocal “hò ơ ơ…”. Phan Huấn cũng là người đầu tiên hát Đàn Tơ-rưng (Nguyễn Viêm & Huy Cận: Anh bắc qua con suối, chiếc cầu phao âm thanh …) với đoạn giả thanh ở câu cuối rất điệu nghệ và đặc sắc. Một trong những tư liệu quý của em lại chính là bài Tình ta biển bạc đồng xanh của Hoàng Sông Hương (tư liệu viết là Rừng xanh) mà ông Phan Huấn song ca cùng Tuyết Thanh. Bài hát này vốn dĩ rất hay, nhưng không hiểu sao VOV không cho lưu hành, tới mức gần đây khi Việt Hoàn, Anh Thơ và một số cặp song ca trẻ khác cover lại thì nhiều người mới biết là có bài hát này. Có người nói, bài này cũng giống như bài Tâm tình người thủy thủ của Đức Minh có hơi hướng nhạc vàng, tiểu tư sản thế nào đó nên ngày xưa bị cấm (!)

4. Bên cạnh mấy giọng nam hiền lành đó thì em còn rất thích những giọng nam khỏe khoắn, rắn chắc kiểu cổ điển, như là Quang Phác trong Hò biển mà anh đã kể sơ qua. Từa tựa như Quang Phác em thấy có Huy Giảng trong Bài ca bên cánh võng, Chiếc ba lô và bài ca tình nguyện, Hãy cho tôi lên đường … Bật hẳn lên trong nhóm này em nghĩ là Quang Hưng. Từ “hào sảng” và “lạc quan” có lẽ là hai từ rất trúng để nói về giọng hát Quang Hưng. Nó khác với “hào sảng” nhưng lại “bi tráng”, “kịch tính” và có khi “u uất” trong giọng hát của Trần Khánh.

5. Tổng hòa các vẻ đẹp của nhiều giọng nam phải kể đến Dương Minh Đức. Theo em đây là một trường hợp đặc biệt. Giọng Dương Minh Đức vừa kinh viện lại vừa trẻ trung. Rất nam tính và lại rất mềm mai, uyển chuyển. Về quãng giọng chắc sánh ngang với Trung Kiên nhưng Dương Minh Đức lại không hát gắt như Trung Kiên. Giọng Dương Minh Đức rất bay nhưng lại không bị mảnh và mái như Doãn Tần, Hoàng Chè, không chói như Hữu Nội. Dương Minh Đức hoàn hảo trong Như sóng về trùng dương của Hoàng Dương hay Nhựa bạch dương (nhạc Liên Xô). Những bài hát gắn chặt với tên tuổi Dương Minh Đức còn phải kể đến Rừng chiều của Vũ Thanh, Tôi là người thợ của Phan Thanh Nam, Hát về Tổ quốc tôi của Hữu Xuân. Bài Sa Pa thành phố trong sương hay nhất thì phải kể đến bản thu giọng hát của Ngọc Khuê (tác giả của Mùa xuân làng lúa làng hoa) với dàn nhạc dây của Đài VOV. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thích bản của Dương Minh Đức hơn với lập luận rằng Dương Minh Đức làm toát lên được cái huyền ảo, cái mênh mang của một thành phố trong sương. Bài hát này nằm trong số các ca khúc thời chiến tranh biên giới với Trung Quốc, nhưng không hề có không khí chiến tranh. Có những bài hát gắn liền với tên tuổi của một ca sỹ. Và do đó bất kỳ ca sỹ nào hát sau đó đều được coi là liều lĩnh và khó thành công. Chẳng hạn như Quỳnh Liên và Ngọc Minh không thể cạnh tranh với Thanh Hoa trong Mùa xuân làng lúa làng hoa; Trung Anh lại càng không bao giờ làm được việc đó. Thế nhưng điều này không xảy ra với Dương Minh Đức. Bác Hồ một tình yêu bao la do Dương Minh Đức tồn tại rất chững chạc bên cạnh phiên bản đỉnh cao của Thanh Hoa. Chiều trên bến cảng của Dương Minh Đức cũng không hề bị lu mờ trước tên tuổi của Ngọc Tân… Tuy nhiên, giống như đồng nghiệp nữ của mình là Kim Phúc, giọng Dương Minh Đức ngày nay không còn được như xưa. Thậm chí nhiều người không nhận ra được Dương Minh Đức ngày xưa nếu chỉ quen với giọng hát hiện nay của ông phó hiệu trưởng nhạc viện Quân đội này.

6. Giọng nam trầm của Việt Nam hiếm anh nhỉ? Nếu liệt kê ra thì em chỉ biết có Trần Hiếu và Quang Huy. Trần Hiếu thu ở Đài VOV không nhiều đâu. Em chỉ sưu tập được chưa đến 10 bài, trong đó em thích nhất là “Những viên đạn trao từ đôi mắt” (hay Những đôi mắt mang hình viên đạn). Trần Hiếu hát Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người với dàn nhạc dân tộc pha với dàn nhạc dây rất hay. Đúng là em có nhiều bản, trong đó có 5 bản đỉnh, một của Kiều Hưng, một của Trung Kiên, một của Bích Liên, một của Tuyết Thanh và một của Trần Hiếu thì mỗi bản đều có một cái hay riêng. Ông Trần Hiếu còn thu Hành khúc ngày và đêm, trong đó có một đoạn hát nói rất hay. Còn Quang Huy thì em cực thích bài Đường Trường Sơn xe anh qua. Phải nói bài này hay vì một lý do rất quan trọng là phần phối khí quá hay, tiếng contrebasse sử dụng rất hiệu quả. Quý Dương thu bài này trước Quang Huy, phần phối khí bằng dàn nhạc dây cũng rất hay nhưng có vẻ bản của Quý Dương ít người biết đến hơn. Quang Huy còn hát nhiều bài nổi tiếng khác như Bên lăng Bác Hồ, Lướt sóng ra khơi. Nhưng quả thật em thấy giọng bass của Quang Huy già quá. Nhiều lúc em thấy nó hơi tối. Mà đồng chí Quang Huy này có vẻ cũng là một trong những nam nhân của làng ca nhạc thời đó. Em thấy rất hay song ca cùng Ái Vân.

7. Công nhận mấy ông “Quang” của mảng ca khúc đều “sáng” thật. Ở trên em nói đến Quang Phác, Quang Hưng, rồi Quang Huy. Còn phải kể đến Quang Mạo nữa chứ. Hồi Đoàn Ca nhạc nhẹ Trung ương của Trần Bình làm các Gala và Nhạc hội những năm đầu 90, em nhớ có bài báo giật tít là trong đêm Nhạc hội vừa qua “cả 3 Quang đều tỏa sáng”. Một Quang trong đó là Quang Mạo. Hình như Quang Mạo là người nhà của Ngọc Lan nhạc viện thì phải. Ngày xưa em đọc báo Hà Nội mới thấy nói thế. Quang Mạo dẫn dẵt cho Ngọc Lan vào Nhà hát nhạc vũ kịch hay sao đó. Về Ngọc Lan chắc em sẽ nói tới trong một dịp khác vì hôm nay chúng ta nói về các nam ca sỹ. Nhưng dù sao em cũng nói luôn là mấy cô giáo thanh nhạc “nổi tiếng” hiện nay như Ngọc Lan, Hà Thủy… đều không có tác phẩm để đời trong VOV. Họ hát mấy bài trong VOV đuối lắm…

8. Quang thứ 2 mà bài báo nói đến là Quang Huy thì em đã nói rồi. Còn Quang thứ 3 chính là Quang Thọ. Nói đến Quang Thọ thì em lại phải trở lại với đặc điểm giống Trần Hiếu là Quang Thọ cũng rất có ít bài thu âm tại VOV. Hình như những năm 70, 80, Quang Thọ chả có tên tuổi gì cả, hoặc là ông ấy còn ở văn nghệ quần chúng, còn ở địa phương. Em tuyệt nhiên không tìm được bản thu âm nào của Quang Thọ lúc trẻ. Đến Đức Long, cũng là người Quảng Ninh, mà em còn tìm được bản thu năm 1979, khi đó tên là Đỗ Đắc Long (không biết các kỹ thuật viên có ghi nhầm tên không, nhưng giọng thì đúng là của Đức Long). Nhưng với Quang Thọ em chỉ tìm được các bản thu sau này. Và em cũng chỉ lưu hai bản là Vang mãi bản tình ca của Trọng Bằng và Ta tự hào đi lên ôi Việt Nam là hai bản mà em rất “chịu” Quang Thọ. Còn thực ra em không khoái giọng Quang Thọ lắm đâu vì em thấy chú ấy cứ ngậm miệng lại, tiếng hát nó trở nên không khoáng đạt.

9. Cũng là nghệ sỹ nhân dân nhưng rất ít bản thu trong hai thập kỷ 70 và 80 tại Đài là đồng hương của em, và cũng là đồng hương của bà Thương Huyền, đó là Trung Đức. Trong “thời xa vắng” của nhạc VOV, em tìm được mỗi một bản của Trung Đức là Hò biển. Giọng vang, sâu và bay lắm, chứ không bị gân guốc như gần đây. Nhưng bù lại sự thiếu hụt thuở xưa, Trung Đức thu âm khá nhiều trong những năm cuối 80 và đầu 90. Nhưng em lại xếp những bản thu đó vào nhóm “Nhạc trẻ thập niên 80-90” chứ không phải nhóm “Kinh điển Việt Nam” trong tổ chức bộ sưu tập của em. Phải công nhận loạt bài thời đó của Trung Đức thực sự khiến chú ấy là sao của bầu trời ca nhạc Việt Nam khi đó, nhất là trên truyền hình, cùng với Thanh Hoa, Thu Hiền là những người có tần số xuất hiện trên truyền hình vào hàng số một. Những tác phẩm để đời của Trung Đức phải là Thì thầm với dòng sông, Đi tìm câu hát lý thương nhau, Hoa bằng lăng, Biển hát chiều nay… Nhưng em nghe nói, cũng như Mạnh Hà, thậm chí cả Lê Dung, Trung Đức rất khổ sở về nhịp. Như thế là sao nhỉ? Như thế thì có lẽ họ nên hát với piano anh nhỉ?

10. Thời kỳ Trung Đức oanh tạc ở miền Bắc và trên truyền hình thì em nhớ là ở miền Nam có Quang Lý, Thế Hiển, Lê Hành rất sáng. Lê Hành tất nhiên có Con kênh ta đào được em xếp vào nhạc kinh điển. Nhưng chủ yếu, cũng như Trung Đức, em xếp các bài hát của mấy vị này vào phần nhạc trẻ. Sau này thì thấy rằng, nói một cách thật chính xác thì họ là thế hệ chuyển tiếp, là cái gạch nối giữa kinh điển và nhạc trẻ. Thời kỳ của họ đánh dấu giai đoạn cuối cùng trong tính “nhất nguyên” trong đời sống âm nhạc Việt Nam trước khi chúng ta chuyển sang thời kỳ “tam giáo đồng nguyên” trong đó nhạc đỏ, vàng, xanh cùng tồn tại, cùng phát triển mà em sẽ bàn với anh trong dịp khác… Quang Lý sau này em không thích lắm, giọng giống Ngọc Tân lúc về già, tức là mũi bị sao đó, nhưng không sáng bằng Ngọc Tân. Tuy nhiên Quang Lý hát Thuyền và Biển và đoạt giải 3 trong cuộc thi đơn ca chuyên nghiệp toàn quốc năm 88 thì thật là không ai bằng. Thế Hiển năm đó hát Đất nước, Chuyện ngày xưa chuyện ngày nay, Cây đàn ghita của Lorica cũng trở thành những bài đóng đinh trên sóng VOV cho tới nay. Vì Lê Hành hát một bài hit thời kỳ đó là Một rừng cây một đời người mà em xếp chú ấy vào nhóm nhạc trẻ 80-90!

11. Thật lạ là sau lớp Trung Đức, Quang Lý thì chúng ta bị gián đoạn một thời gian, không có gương mặt nào sáng bật lên. Nói đúng ra thì lớp sau phải kém lớp Trung Đức, Quang Lý 10, 15 tuổi. Hồi đó thì nhạc trẻ miền Nam và Hải Đăng nổi quá rồi với Ngọc Sơn (Chiếc vòng cầu hôn), Thanh Nam (Câu chuyện nhỏ của tôi), Anh Duy (Thuyền và biển), Đỗ Hữu Xuân (Trở về dòng sông tuổi thơ)... Hay dòng nhạc Phú Quang, Dương Thụ, Trần Tiến nổi lên làm nổi danh Thanh Long bass, hay Nguyễn Hoàng với Tùy hứng lý qua cầu. Nhưng đó là nhạc trẻ và toàn là ở phương Nam. Còn nhạc đỏ thì cũng chính các nam ca sỹ ở miền Nam mới chiếm lĩnh thị trường. Đó chính là phong trào các ca sỹ miền Nam hát nhạc đỏ với đầy đủ những Lệ Thu (Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây), còn nam ca sỹ thì có Thế Sơn (cover lại Lá đỏ, Ngọn đèn đứng gác) hay Quang Bình (Trang Thanh Lan), thậm chí cả Nguyễn Hưng … Nhưng đó cũng là kiểu hát nhạc đỏ mà em mãi không làm quen và chấp nhận được. Điều em muốn nói ở đây là lúc này ở miền bắc các nam ca sỹ trẻ thật sự là thiếu. Minh Thắng có thấp thoáng xuất hiện ở Đoàn ca nhạc nhẹ trung ương với mấy bài, như Thuyền và biển (Hữu Xuân) hay Điều giản dị, Mùa xuân tương lai nhưng sau đó biến mất hoàn toàn. Quang Vinh thì không hẳn là ca sỹ. Bên Nhà hát Tuổi trẻ thì Hồng Kỳ, Thanh Tùng bắt đầu lo chạy theo nhạc trẻ của thị trường. Phải đến 93, 94 Tấn Minh mới xuất hiện nhưng chủ yếu là kiểu ca sỹ học trò và không xác định được rõ thế mạnh. Cũng trong thời kỳ xuất hiện Tấn Minh thì khán thính giả rất có cảm tình với các sinh viên của Trường Văn hóa nghệ thuật quân đội với các gương mặt như Ngọc Lê, Hồng Hải, Minh Hoa, Hương Mơ. Nam thì có Thế Vũ, Hồ Tùng. Hồ Tùng sau này vì mắc bạo bệnh nên sức khỏe suy sụp, có thời em thấy chuyển sang dạy hát trên VOV. Thế Vũ khá sáng sủa, có lúc được liệt vào cùng thứ hạng với Thanh Lam, Mỹ Linh … nhưng lúc về Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam của Tiến Định lại không phát huy mấy. Anh này giờ đã chuyển sang kinh doan … Rõ ràng đây là thời kỳ tranh tối tranh sáng trong mảng ca khúc ở Việt Nam mà trong đó phần nhạc kinh điển bị lép vế, các nam ca sỹ bị xuống hạng.

12. Chắc sẽ có một dịp anh sẽ kể cho em nghe về các ca sỹ của phong trào “Khắp nơi ca hát”. Qua nói chuyện với anh thì em biết rằng Tuyết Minh, Chu Thanh Hương, hay Phương Nhung (thời kỳ đầu) là những người như vậy. Còn thời của em thì em biết đến Quỳnh Liên, Tuyết Tuyết, Minh Châu, Quỳnh Hoa (hơi đuối hơn) … Rõ ràng nghe họ hát thì không thể phân biệt được chuyên hay không chuyên, càng không thể gọi họ là dân nghiệp dư. Có lẽ ở đây chuyên hay không chuyên chỉ là nói đến họ có qua trường lớp chính quy hay không mà thôi. Trong nghệ thuật thì trường lớp không phải là yếu tố quyết định tất cả. Còn nói dến các nam ca sỹ không chuyên thì em biết Đức Diên qua Một thoáng Tây Hồ, Mỗi bước ta đi thêm yêu Tổ quốc. Anh này năm kia còn xuất hiện để bình luận về các Sao Mai dòng thính phòng và dân gian. Nhưng theo em “hiện tượng” trong phong trào “Khắp nơi ca hát” phải là Tốp nam nhà máy toa xe Hải Phòng. Hình như ông Huy Túc là từ đây mà ra? Có lẽ phải gọi họ là một đoàn ca nhạc chuyên nghiệp mới đúng. Cứ nghe họ hát Đêm Trường Sơn nhớ bác, Đường tàu mùa xuân, Ta ra trận hôm nay … thì có lẽ chỉ có AC&M hiện nay nếu chưa tan rã mới có thể cover lại được J

Thôi nói tới AC&M là phải nói đến thế hệ trẻ sau này rất lâu rồi. Em sẽ trở lại và hầu chuyện anh về “hình sin” trong đồ thị âm nhạc Việt Nam vào lần sau, trong đó có sự hồi sinh của dòng nhạc kinh điển sau đỉnh cao và bão hòa của nhạc trẻ Việt Nam. Còn bây giờ chúng ta nghe AC&M hát Anh vẫn hành quân của Huy Du. Băng tư liệu này lấy từ Live show Con đường Âm nhạc số 18- Chân dung nhạc sỹ Huy Du.

---

* Trần Thanh Tú: Bạn diễn trong những năm 80's của các ca sỹ Ái Vân, Lệ Quyên, Họa Mi, Thanh Lam... Là học trò của Quý Dương, Diệu Thúy. Anh Tú từng là giám khảo chấm Hồng Nhung trong một cuộc thi năm 1987

Mẫm t... (October 06, 2008)

Buổi chiều jogging ở vườn Lục Xâm Bảo bỗng thấy mùa thua đã nhuốm vàng một góc Ba Lê. Nhưng mùa thu Paris năm nay lạnh quá. Nhiệt độ mấy ngày vừa qua có lúc đã xuống tới 6 độ trong khi các hệ thống sưởi trung tâm ở hầu hết các cư xá đều chưa tới lịch hoạt động trở lại. Trong nhà, ai nấy đều co ro, xuýt xoa, trách sao mùa thu mà lạnh giá. Bên ngoài, lá vàng xao xác rơi giữa những cơn gió lạnh thổi rất mạnh làm cho mùa thu trở nên gấp gáp, vội vàng. Một thứ đoản thu. Một thứ thu chỉ có thể gợi nhớ một khúc hát đẹp nhưng buồn, hát rằng « tình ta vừa chạm thu đã thấy mùa đông sang» (Dương cầm thu không em, An Thuyên, tiếng hát Lê Anh Dũng).

Trở về nhà, chiếc máy tính bật sẵn chương trình VOV3 đang phát sóng chương trình ca nhạc của anh bạn Trang Công Tiến. Tiến đang say sưa đọc lời yêu cầu của một thính giả nữ muốn được nghe Mỹ Tâm hát lại Giấc mơ mùa thu của Võ Thiện Thanh. Câu chuyện viết trong thư yêu cầu của bạn thính giả nọ nghe cảm động đến nao lòng. Tiến đã thật khéo khi chọn đoạn nhạc dạo piano đậm chất ballad trong bài hát mà hình như ta đã gặp trong một khúc nhạc cổ điển nào đó làm nhạc nền cho lời bình của anh, tạo nên một hiệu quả cảm xúc tối đa. Rồi giọng hát Mỹ Tâm cất lên. Oh la la, Mỹ Tâm hát bài này tuyệt vời quá, sang trọng quá. Chỉ riêng đoạn Tâm vuốt giọng hơi thiên về giả thanh « dù biết ngày mai..., người đi, người đi không về » cũng đã đủ để mê hoặc, để ám ảnh. Dù không hiểu biết nhiều về nhạc trẻ của các bạn 8x, 9x, nhưng anh chợt nghĩ, nếu không bị cuốn vào cái phù phiếm của thị trường nhạc trẻ quá huyên náo và láo nháo hiện nay thì Mỹ Tâm chắc còn làm nên nhiều chuyện. Tâm có cả thanh lẫn sắc.

"Đạp đổ" Hà Trần September 17, 2008

Bạn Hiếu , một "thầy giáo của các ca sỹ" (đúng nghĩa đen luôn) viết một bài rất hoành tráng về Album Trần Tiến- Hà Trần và nhất là về Hà Trần.Tớ thấy thế này:

Nói thật là tớ rất muốn tìm cách "đạp đổ" (đây là từ mà Hà Trần dùng- « đạp đổ thần tượng ») cái Album này của Hà Trần chỉ vì tớ thấy cô ý tỏ ra khá lấc cấc và chỏng lỏn trong nói năng khi trả lời trực tuyến trên Netlife. Với lại tớ vẫn khó có thiện cảm với các em đã xấu gái lại còn cá tính, vốn chỉ có thể lấy chồng là tây hoặc việt kiều =)) Mô phật, thiện tai ! Tuy nhiên tớ đã nghe hết cái Album này và thấy không nên cả giận mất ... khách quan. Xét tổng thể, Album nghe được, và cũng là sản phẩm hiếm trong tình hình nhạc nhẹ nước nhà hiện nay (cả trong nước và hải ngoại). Bố cục bài vở hay. Chân dung Trần Tiến được khắc họa đẹp, rõ nét dù không cần phải có Giai điệu Tổ quốc, Cây đàn đất nước hay thậm chí Những đôi mắt mang hình viên đạn. Tớ khuyên mọi người nên tìm nghe và mua đĩa thật J

Bài viết của Hiếu rất lucid. Hiếu vẫn có khả năng ngôn ngữ hóa các sắc thái cảm xúc, cảm thụ. Có cả một bồ từ vựng tiếng Việt mà tớ thu được sau khi đọc bài này. Bài viết của Hiếu nếu được phổ biến chắc sẽ có tác động định hướng ghê gớm tới người nghe Album này, có khi còn tạo ra một cơn sốt cũng nên. Tớ thấy may vì đã kịp nghe và tự cảm nhận Album này trước khi đọc bài của Hiếu. Nói đến đây tớ liên tưởng rằng thơ văn từ xưa đến nay lên cơn sốt thành các hit và best-seller hay sống được với thời gian phần nhiều nhờ vào sự tung hứng của giới phê bình, kiểu như Thơ Mới sống được, thậm chí được tôn thờ phần nhiều nhờ những người như Hoài Thanh- Hoài Chân J.

Nói như thế, tớ muốn nói tới cảm giác của tớ rằng sự ưu ái của Hiếu hơi hào phóng quá đối với Hà Trần và Album này của cô ấy. Thôi thì tạm gạt Tùng Dương và Hòa T.T sang một bên, chỉ nghe Hà Trần trong Album này thì sẽ thấy Hà Trần cũng đã trở nên « tròn trịa » và « cũ kỹ » như cách Hiếu nói về Mỹ Linh và Thanh Lam hiện nay. Thế này nhé, cách hát của Hà chứ gì, vẫn là lối hát dùng kỹ thuật, kỹ xảo để che lấp (theo cách hiểu tích cực) hạn chế về quãng yếu, về chất giọng mảnh trong giọng hát bẩm sinh của Hà. Lúc cô ấy tìm ra được cách hát này như trong Dệt tầm gai, Hoa gạo thì đó là sự thông minh, sự tự khám phá, đồng thời cũng là một khám mới trong nhạc nhẹ Việt Nam, nhờ đó Hà Trần được mặc định là Diva thứ 4 của nhạc Việt sau Lam, Nhung, Linh hoặc theo một trật tự thay đổi tí chút.

Nhưng theo gout của tớ thì ca sỹ, nhất là Diva trước khi có sự « thông minh », có khả năng xử lý sắc thái thì phải là người có tố chất bẩm sinh về quãng giọng, chất giọng, làn hơi để rồi từ đó họ có thể tạm giấu các tố chất trời cho đó vào sâu bên trong để chuyển sang phô diễn kỹ thuật, kỹ xảo, trí thông minh trong tạo nuance, nhưng rồi vẫn có lúc phải lôi được cái của trời cho của mình ra để khoe thiên hạ. Như thế mới đã. Và kiểu như thế tớ thì tớ chỉ thấy chị « Lam điên » mới xứng đáng với sự hào phóng ngôn ngữ trên của Hiếu, hehe. Còn như Hà Trần, cô ấy thông minh, nhưng vì cô ấy bẩm sinh không có quãng giọng rộng và vang như Céline Dion, không trường hơi như Mỹ Linh, không đầy đặn, căng tròn và bùng nổ như Thanh Lam nên nhiều khi cô ấy lâm vào cảnh « lực bất tòng tâm » như cách cô ấy đã hát « Cô đơn » của Nguyễn Ánh 9 trong DVD Thúy Nga. Thú thật, vẫn theo gout của tớ, cô ấy chỉ có thể hát điểm trong các CD tổng hợp nhiều ca sỹ, chứ mà nghe cả CD của Hà Trần thì monotone chết được mặc dù tớ cũng biết là Hà Trần cũng ý thức được điều đó nên mới cố gắng chú trọng vào các bản phối, cố gắng pha màu bằng các bản phối, khi thì có background, không có background, khi thì unplugged, khi thì điện tử.

Còn nói về hòa âm bằng nhạc unplugged hay nhạc điện tử thì CD này đâu có khác gì 98-03 hay Đối thoại 06. Đây nhé, Vận đổi sao dời hay Nhăng nhố thì vẫn là kiểu Hoa gạo. Còn Ra ngõ tụng kinh thì là kiểu phối của Mưa bay tháp cổ hay Nước Sâu. Mà nước sâu và Mưa bay tháp cổ đã là đỉnh cao của Hà Trần rồi thì chắc chắn mấy cái này sẽ chỉ còn là nối dài thành công, là níu kéo, chạy theo thời hoàng kim hay nói cho vui là thấy bở thì đào mãi. Mà đào mãi thì nhàm quá. Cũng may là ca khúc Trần Tiến hay quá, nhạc hay đã đành, triết lý trong lời bài hát vừa sâu sắc lại vừa không phải là cái gì cao siêu, xa lạ. Hay nói như Hiếu, ca từ của ông này nghe « gai người", « bụi bặm », « suồng sã » nhưng không dung tục. Một cái may nữa là có một số bài hát cũ được dùng để điểm xuyết cho Album và đặc biệt là cách dàn dựng bài, hòa âm và phần thể hiện cả ba ca sỹ Hà Trần, Tùng Dương và Hòa T.T có sự đầu tư kỹ lưỡng nên Album trở nên sinh động hơn so với khi phải nghe giọng hát của một mình Hà Trần từ đầu đến cuối. Cuối cùng thì phải chê cách Tùng Dương hát Điệp khúc tình yêu là hơi « nhảm », hát Độc huyền cầm quá lạm dụng kiểu ma quái. Khen Hòa T.T hát Phố núi khéo. Khen Hà Trần và Hòa Trần hát liên khúc Chị tôi & Lá diêu bông hay và phần dàn dựng kỳ công. Khen cái suồng sã và có chất nghệ sỹ của David Tran (là ai nhỉ) hát Mặt trời bé con.

Bonus: Link download Trần trụi 87

PAPA & MAMA (August 15, 2008)

Năm nay Rằm tháng Bảy trùng với ngày 15 dương lịch. Sự trùng hợp này chắc phải lâu lâu mới có. Đặc biệt nữa là ngày 15 tháng 8 dương lịch cũng là một ngày lễ quan trọng của châu Âu. Vào một ngày như hôm nay mà nghe lại hai bài Papa và Mama thì thật không có gì hợp lý bằng.

1. Suốt thời gian từ năm 1988 và nhiều năm sau đó, HỒNG NHUNG khuynh đảo các sân khấu trong nước với Papa. Giọng Hồng Nhung thuở ấy còn rất bản năng, rất mộc mạc, trong sáng. Đặc biệt nó trở nên vô cùng nồng nàn và da diết khi Hồng Nhung hát Papa. Phải thú thực là Hồng Nhung phát âm tiếng Anh khi đó không được tốt như sau này, nhưng dường như điều đó không làm ai bận tâm (cũng có thể thời đó ít người Việt Nam, nhất là ở miền Bắc, hiểu tiếng Anh). Trái lại mọi người đều có cảm nhận rằng Paul Anka dường như bị mất độc quyền bài hát này khi ca khúc bắt gặp giọng hát Hồng Nhung. Băng thu thanh dưới đây, Hồng Nhung thực hiện tại Phòng thu Đài TNVN vào năm 1989 cùng Ban nhạc của Đoàn ca nhạc nhẹ trung ương, Quang Vinh thực hiện phần phối khí. Cùng thời gian này Hồng Nhung thu thanh và "đóng đinh" cho hàng loạt bài hát như: Đàn sếu, Nhớ Hà Nội, Lời của gió, Tôi về đây nghe sóng, Bài thơ biển, Tiếng sóng, Cô bé vô tư, Rừng xanh yêu thương...

Có người gọi thuở Hồng Nhung hát Papa là thuở "Bống còn là Bống", "Bống ở còn ở trong ao". Đó là thuở mà nói tới nhạc nhẹ là phải nói tới Hồng Nhung (chứ chưa phải là Thanh Lam). Tiếng hát và phong cách biểu diễn của Hồng Nhung đã ngự trị trong đời sống âm nhạc bước đầu sôi động của giới trẻ của thời kỳ đó. Hồng Nhung là một "hiện tượng" của nhạc nhẹ miền Bắc thập niên 80-90.

Nguoi cha- Papa @ TMH - Hong Nhung

2. Trước khi được nghe Hồng Nhung hát Papa, thế hệ thiếu nhi của những năm 80's đã từng say đắm với một bài hát Ý do một giọng ca thiếu nhi trong Đội Sơn Ca của Đài Tiếng nói Việt Nam hát. Giọng hát mượt mà và vô cùng tinh khôi, trong trẻo của HẢI VÂN khi hát Mama có lẽ phải được coi là mẫu mực về thanh nhạc mà các bạn trẻ theo đuổi nghề hát phải noi theo, mặc dù rất có thể khi hát bài hát này, Hải Vân vẫn chỉ hát bằng giọng hát bản năng, bằng năng khiếu bẩm sinh và bằng cảm xúc trong sáng, chân thành của một em bé với người mẹ của mình. Hải Vân, Thu Băng, Hải Yến, Hồng Nhung, Minh Thúy, Thanh Tùng, Hồng Kỳ ... quả là những Sơn Ca bay mãi, hát mãi cùng thời gian

Mamma - Hai Van

3. Papa với tiếng hát trầm trầm khàn khàn của ca sỹ TRUNG HÀNH- Ban nhạc Mây Trắng của Sài Gòn trước 75.

4.Papa vu1edbi tiu1ebfng hu00e1t "chu00ednh chu1ee7" cu1ee7a Pauk Anka

5. Mama vu1edbi tiu1ebfng hu00e1t cu1ee7a Thu1ea7n u0111u1ed3ng Robertino

6. Paul Anka hu00e1t Papa vu1edbi du00e0n nhu1ea1c. Trong version nu00e0y Paul hu00e1t kiu1ec3u improvisation, thay u0111u1ed5i mu1ed9t su1ed1 nu1ed1t u1edf cuu1ed1i cu00e1c cu00e2u nhu01b0ng theme thu00ec vu1eabn giu1eef nguyu00ean. Nghe ru1ea5t lu1ea1 vu00e0 vu1eabn ru1ea5t hu1ee3p lu00fd. Xem vu00e0 nghe Paul biu1ec3u diu1ec5n Papa theo cu00e1ch nu00e0y chu1eafc nhiu1ec1u ngu01b0u1eddi su1ebd liu00ean tu01b0u1edfng tu1edbi Tru1ea7n Hiu1ebfu hay Lu00ea Dung cu1ee7a Viu1ec7t Nam. Tru1ea7n Hiu1ebfu thu01b0u1eddng xuyu00ean cu00f3 cu00e1ch xu1eed lu00fd cu00e1c bu00e0i hu00e1t vu00e0 biu1ec3u diu1ec5n nhu01b0 vu1eady. Cu00f2n Lu00ea Dung thu00ec u00edt nhu1ea5t cu0169ng u0111u00e3 biu1ec3u diu1ec5n Nu1ed7i nhu1edb vu00e0 Khu00fac mu00f9a thu cu1ee7a Phu00fa Quang tru00ean su00e2n khu1ea5u theo cu00e1ch tu01b0u01a1ng tu1ef1 (khu00e1c vu1edbi versions mu00e0 Lu00ea Dung thu CD). Yu1ebfu tu1ed1 cu0103n bu1ea3n u1edf u0111u00e2y lu00e0 cu00e1c nghu1ec7 su1ef9 nu00e0y u0111u00e3 hou00e0n tou00e0n lu00e0m chu1ee7 u0111u01b0u1ee3c giu1ecdng hu00e1t cu1ee7a mu00ecnh vu00e0 ku1ef9 thuu1eadt thanh nhu1ea1c, tu1edbi mu1ee9c hu1ecd cu00f3 thu1ec3 "u0111u00f9a nghu1ecbch", "tung hu1ee9ng" vu1edbi tu1eebng nu1ed1t nhu1ea1c, tu1eebng lu1eddi ca. Thu00eam vu00e0o u0111u00f3 lu00e0 su1ef1 nhu1eadp tu00e2m tuyu1ec7t u0111u1ed1i ca tu1eeb vu00e0 tinh thu1ea7n cu1ee7a bu00e0i hu00e1t khiu1ebfn cho hu1ecd hu00e1t mu00e0 nhu01b0 u0111ang ku1ec3 chuyu1ec7n, u0111ang lu00ean u0111u1ed3ng...

7. Clip dưới đây chắc do hai cha con của một gia đình nào đó thực hiện và upload lên mạng. Ai quan tâm tới lyrics thì có thể tìm thấy ở clip này. Trong clip, giọng cháu bé có nét giống bé Xuân Mai hồi nhỏ. Cháu hát không faux, chênh và bám nhịp khá tốt. Người Bố hát cũng hay. Mỗi tội ông ấy mà là người Việt thì sẽ bị phê bình là "tạo sạn" cho bài hát vì đã phát âm từ DIED quá đúng nốt nhạc nên người Việt Nam sẽ nghe thấy từ đó là "pipi"...

Ơi Ma D'rak (August 10, 2008)

Nguyễn Cường- Photo: Giang Son's blog

Ơi Ma D'rak- Sáng tác: Nguyễn Cường- Trình bày: Y Moan (1987)

NSƯT Y-MOAN

Tình cờ giữa vòng xoay ồn ào, hối hả của phố phường, tôi bắt gặp anh, một người con núi rừng Tây Nguyên hoang sơ và hùng vĩ.

Vẫn con người rừng rực lửa của năm xưa, trông anh như chẳng hề già đi. Tự nhiên tôi lại thấy muốn tìm về với Tây Nguyên, một Tây Nguyên nắng gió bao đời nhưng dường như vẫn cất giấu những điều bí ẩn cho riêng mình. Và anh cũng là một điều bí ẩn.

Cậu bé Y Moan ngày đó sống trong buôn Thha prong, suốt ngày chỉ làm bạn với rừng, với núi và với chim muông. Hàng ngày, cậu vừa chăn bò trên rẫy vừa ê a học bài. Tuổi thơ của cậu là những ngày rong ruổi trong rừng, đi bộ đóng khố vượt qua quãng đường dài trên 12 cây số xuyên qua cánh rừng già để đến trường. Những bài học thời thơ ấu và những vũ khúc của núi rừng cứ thấm dần trong cậu lúc nào không biết.

Từng con suối, từng tảng đá, từng cánh hoa e ấp nở đã dần hình thành trong cậu một tình yêu đối với núi rừng, nương rẫy và cậu muốn cất cao tiếng hát hòa cùng âm vang của núi rừng. Lớn thêm chút nữa, cậu bé Y Moan đã biết cảm nhận được những điệu múa, điệu hát dân gian mà người bác của cậu thường hay hát trong những ngày vui của buôn làng.

Giờ đây cậu đã biết dòng sông, con suối, ngọn núi của mình tên gì, rồi từng mảnh đất, từng rẫy nương của mình tên gọi là gì. Giọng hát của cậu đã trở thành bài ca ca ngợi quê hương trong những đêm cao nguyên cháy đỏ.

Và rồi chiến tranh đã tràn đến bản làng, người con của những con suối, con sông ấy đã tình nguyện lên đường chiến đấu. Ở đâu anh cũng đem lời ca tiếng hát của mình như là một vũ khí đắc lực để cổ động tinh thần chiến đấu cho đồng đội. Sau đó anh được cơ quan cử đi học ở miền Bắc.

Hai miền Nam Bắc thống nhất nhưng đất nước vẫn chưa yên. Mặt trận phía Tây Nam lại thôi thúc anh lên đường. Mãi đến năm 1979, khi tiếng súng tạm yên anh mới trở ra Bắc, học ở Nhạc viện Hà Nội. Và bước ngoặt cuộc đời anh được đánh dấu từ đây. Anh đã gặp được người thầy của mình là nhạc sĩ Nguyễn Cường, người đã phát hiện ra được Tây Nguyên hùng vĩ trong con người anh và phát triển anh theo đúng thiên hướng của mình.

Từ đây trong nền âm nhạc Việt Nam đã có tên Y Moan. Những bài dân ca Tây Nguyên, những bài hát viết về Tây Nguyên đã được anh xử lý với một chất giọng khỏe, vừa hừng hực cháy bỏng vừa sâu lắng nhẹ nhàng. Nói đến Y Moan, mọi người đều nghĩ ngay đến Tây Nguyên. Không dừng ở đó, anh vẫn miệt mài lao vào học tập, nghiên cứu.

Anh đã từng đi sang Nga, Hungari, Rumani học hỏi và lĩnh hội những cái hay của nền nghệ thuật nước bạn để nâng cao thêm tâm hồn cũng như giọng hát của mình. Cùng với nghệ sĩ lãng du Trần Tiến trong nhóm "Du ca Đồng nội", Y Moan rong ruổi qua mọi nẻo đường. Anh đã mang cái đẹp trong âm nhạc của Tây Nguyên đi khắp nơi, cả trong và ngoài nước.

Anh đã từng biểu diễn ở nhiều nước như Trung Quốc, Triều Tiên, Hàn Quốc, Thái Lan, Đức, Ba Lan, Tiệp Khắc, Pháp v.v… Ở những nơi Y Moan đi qua anh đều được khán giả hoan nghênh, chào đón và đánh giá cao phong cách trình diễn. "Tôi thật sự hãnh diện vì đã mang được nền văn hóa dân tộc giới thiệu cho bạn bè khắp năm châu cùng biết".

Với những cống hiến của mình cho nền nghệ thuật dân tộc, Y Moan xứng đáng được nhận danh hiệu cao quý của Nhà nước: Nghệ sĩ ưu tú. Và khi cởi bỏ lớp áo của người nghệ sĩ, Y Moan lại trở về là một người nông dân thực thụ. Hàng ngày anh vẫn lên nương, lên rẫy và dạy cho những đứa em biết đàn, biết hát. Một thế hệ đàn em sau anh giờ đây đã trưởng thành như là những Y Zak, Y Phôn, H’Lim, H’Giang, Kasim Hoàng Vũ v.v…

Mơ ước của anh là sẽ tìm kiếm và đào tạo thêm những đứa em người dân tộc hát hay hơn nữa về mảnh đất Tây Nguyên mang đậm vẻ đẹp văn hóa của ngàn đời. "Đất là bầu sữa mẹ, rừng là tâm hồn của bài hát, sông là huyết máu của văn hóa.

Còn văn hóa là còn dân tộc. Còn dân tộc thì còn nương, còn rẫy. Tôi muốn làm một điều nho nhỏ cho đồng bào Tây Nguyên. Cầu chúc cho những người nghe nhạc Tây Nguyên sẽ luôn yêu thương, quý trọng và bao dung hơn nữa cho mảnh đất cao nguyên".

(Nguồn : Nhacso.net)

Bổ sung : Năm 1991, Y Moan tham dự cuộc thi đơn ca chuyên nghiệp toàn quốc tại Hà Nội theo biên chế của Đoàn ca múa Đắc Lắc. Y Moan hát Ly cà phê Ban Mê của Nguyễn Cường và đoạt giải Ba.

Đêm đừng vội đi (August 04, 2008)

Một dạo post lên blog bài Thời hoa đỏ Thanh Lam thu thanh tại Đài Tiếng nói Việt Nam từ rất lâu rồi, có bạn nhận xét «đây mới đích thực là Lam ‘xưa’, Lam của thời con gái ». Có lẽ đúng vậy. Nói về Lam xưa, nói về « thời con gái của Nữ hoàng Nhạc nhẹ Việt Nam » chắc phải nói từ trước thời của Chia tay hoàng hôn, tức là trước cuộc thi đơn ca chuyên nghiệp toàn quốc năm 1991. Đó là thời của các Gala 88, 89, 90, khi ấy Thanh Lam là ca sỹ của đoàn ca nhạc nhẹ Trung ương, cùng lứa với Hồng Nhung, Quang Vinh, Minh Thắng, Hồng Thanh. Đồng thời Lam là thành viên của ban nhạc Hoa sữa với các thành viên giờ đã thành « gạo cội » như Ngọc Châu, Vũ Quang Trung (con trai nhạc sỹ Vũ Thanh). Thời đó Lam nổi tiếng với những ca khúc như KHI ANH YÊU EM (Vũ Quang Trung), ĐÊM ƠI ĐỪNG VỘI ĐI (Vũ Duy Cương), Nếu điều đó xảy ra (Ngọc Châu). Thanh Lam còn được biết đến với nhiều ca khúc « chính thống » như chùm ca khúc của Thuận Yến về thời kỳ hậu chiến gồm các bài Màu hoa đỏ, Nỗi đau và hạnh phúc, Trái tim bình dị ; chùm ca khúc về Trường Sa gồm các bài như Màu xanh Trường Sa, Đảo xa cánh chim ; rồi những bài như Chiều bên hồ cao nguyên (Vũ Thanh), Hành hương về xứ nghệ (Nguyễn Cường), Đất nước (Phạm Minh Tuấn), Ngày hội đầu tiên (Trương Ngọc Ninh) .

Cái tên Thanh Lam đã xuất hiện trong đời sống ca nhạc của Việt Nam thời kỳ ấy như cặp bài trùng với Hồng Nhung mặc dù phải nói là Hồng Nhung lúc đó có phẩn nổi hơn Thanh Lam. Các nam ca sỹ trẻ hát nhạc trẻ của miền Bắc thời kỳ này quá hiếm, hình như chỉ có Minh Thắng xuất hiện chớp nhoáng rồi biến mất. Hai nữ ca sỹ trẻ của miền Bắc hát nhạc trẻ như mang đến một cơn gió (chứ không phải chỉ một làn gió) mới mẻ, tươi mát, thổi bùng ngọn lửa pop vốn mới chỉ âm ỉ hay mới chỉ hơi bập bùng cháy bằng những giọng hát của thế hệ « gạch nối » như Ái Vân, Lệ Quyên. Với sự xuất hiện của Thanh Lam và Hồng Nhung, nền nhạc nhẹ của miền Bắc chuyển hẳn sang một thời kỳ mới đầy sung mãn, sánh ngang với bầu không khí nhạc nhẹ sôi động vốn là sở trường của miền Nam với những Cẩm Vân, Ngọc Bích, Hoàng Huệ Quân, Nhã Phương, Ngọc Sơn và của miền biển Nha Trang với dàn ca sỹ đang nổi như cồn của đoàn ca múa Hải Đăng gồm Ngọc Thúy, Bách Thảo, Tú Anh, Thanh Nam và Ánh Tuyết.

Nhưng giai đoạn từ năm 91 đến khoảng 96, 97 mới là thời kỳ cực kỳ hoàng kim của giọng hát Thanh Lam. Lúc này Hồng Nhung vào Sài Gòn, giọng hát bắt đầu khác, chỉ còn một số ít bài như Tình khúc 24, Ngày mưa hãy đến với em, Hơi thở mùa xuân, Bóng tối ly cà phê là giữ được phong độ cũ. Thanh Lam ở lại Hà Nội, tiếng tăm trở nên hơn hẳn Hồng Nhung và rõ ràng là Number 1 của nhạc nhẹ Việt Nam. Giọng Lam càng ngày càng dày, sâu lắng, đằm thắm, nóng bỏng mà không quá «phá đám » và nhất là chưa « điên điên ». Nhớ nhất hồi này là những Giọt nắng bên thềm, Hoa tím ngoài sân, Tình yêu không lời, Nỗi nhớ, Im lặng đêm Hà Nội, Về miền ký ức và One moment in time, Dressed for Success, I know him so well... theo kiểu Whitney.

Người ta nhớ Thanh Lam là ca sỹ đi đầu trong cách hát nhấn nhá và phá cách. Đầu tiên phải kể đến sự đột phá trong CHIA TAY HOÀNG HÔN mà Lam hát trong đêm chung kết của hội thi đơn ca chuyên nghiệp toàn quốc năm 1991. Đoạn vocal và nhấn nhá gần như gào khóc của Lam trong đoạn interlude của chia tay hoàng hôn đã làm cả khán phòng Cung Lao động Việt Xô lặng đi. Tiếng nhấn nhá hòa với phần phối khí do Quốc Trung viết thực sự là một sự đột phá trong cách xử lý bài hát trong nhạc nhẹ thời bấy giờ. Sau này rất nhiều ca sỹ từ nam chí bắc đã « bắt chước » cách hát này của Lam. Bản thân Lam cũng phát huy triệt để cách hát này, tới mức sự nhấn nhá đôi lúc dường như đã bị lạm dụng, gây ra những phản ứng nhất định từ những thính giả vốn vẫn quen sự chân phương, chỉn chu. Thực ra đó không phải là lần đầu Lam hát Chia tay hoàng hôn. Lam đã thu thanh bài hát đó lần đầu từ năm 1989,90 tại đài Tiếng nói Việt nam. Cũng phải nói thêm rằng công chúng biết đến Chia tay hoàng hôn lần đầu và trở nên yêu thích ca khúc này không phải qua giọng hát Thanh Lam mà lại là Bảo Yến. Tuy nhiên dấu ấn sâu nhất sau đó đã thuộc về Thanh Lam.

Trong cuộc thi năm đó mối ca sỹ phải hát hai bài tiếng Việt, một bài nước ngoài có dịch lời Việt. Lần đó các ca sỹ hát trùng lặp bài của nhau rất nhiều. Còn nhớ rất nhiều ca sỹ hát Tìm tên anh trên bờ cát (Lâm Phương, Thùy Dung), Gõ cửa tình yêu (Hồng Thanh, Thanh Hằng). Bài hát Việt thứ hai của Thanh Lam trong cuộc thi là GIỌT NẮNG BÊN THỀM (Thanh Tùng) cũng bị trùng với Thùy Dung, Thanh Hằng (con gái NSND Thanh Huyền). Tuy nhiên, trong cách xử lý của mình bằng cách nâng tông ở đoạn cuối trong lời hai, từ chỗ « bài hát chìm trong khói thuốc từng giờ bình yên », ngay sau đó lại được nén lại trong câu thứ hai « Bài hát chìm trong lá biếc » và nghỉ một quãng trước khi từ từ nhả tiếp các chữ « cuộc-tình-đầu-tiên », Thanh Lam đã bỏ các ca sỹ thí sinh khác ở lại phía sau một khoảng quá xa. Ngay cả với đối thủ nặng ký của Lam từ nhiều năm trước đó là Hồng Nhung (người hát Hãy đến với em, Vì sao anh không đến, Nothing compares to you và đoạt giải nhất- đồng giải nhất với Mỹ Hạnh), Thanh Lam cũng tạo ra một sự phân định rạch ròi. Chung cuộc, Thanh Lam giành giải thưởng lớn (giải đặc biệt). Trong một chương trình ca nhạc phát sóng vào tối mồng 2 Tết Âm lịch năm 1992, Thanh Lam được xướng danh là NỮ HOÀNG NHẠC NHẸ của Việt Nam, mặc dù danh hiệu này lần đầu được sử dụng ở miền Bắc là để nói tới ca sỹ Lệ Quyên ( ca sỹ của Tiếng sóng, hiện đang sinh sống tại Paris).

Nhiều người bảo Thanh Lam chỉ bắt đầu "điên" từ thời Lam hát nhạc Quốc Trung, cái thời mà Lam cạo trọc đầu. Nhưng ngay cả trong thời gian này vẫn có những bài cực nuột và đằm như Hoa sữa, Em tôi, Bên em là biển rộng của các nhạc sỹ khác. Rồi đến cái thời mà có ai đó nói trên báo là Thanh Lam «hấp diêm» nhạc Trịnh. Báo chí đôi khi vẫn nói năng dễ dãi và thoải mái như vậy. Một số nhà báo đôi khi, thay vì phản ánh khách quan để dư luận được rộng đường , lại thể hiện cái yêu-ghét chủ quan của mình rất phô và thô. Yêu thì giống cách mà một cô phóng viên nào đó của VTC viết về hoa hậu Thùy Lâm, còn ghét thì giống một anh phóng viên nào đó phỏng vấn ông Vương Trí Nhàn về chủ đề «Người Việt Nam xấu xí ». Đành rằng nhạc Trịnh là dành cho « Nữ hoàng chân đất » Khánh Ly. Nhưng nói gì thì nói, Lam hát Ướt Mi quá hay, Em hãy ngủ đi cũng hay không kém. Nói vui, không phải gặp nhạc của ai Lam cũng « ấy » như thế đâu. Chẳng hạn CD Nắng lên Lam hát nhạc của Lê Minh Sơn là một sản phẩm nghệ thuật hoàn hảo.

Có người cho rằng Ngọc Khuê hát nhạc Lê Minh Sơn hay và hay hơn Thanh Lam. Ừ thì đúng là mỗi người một khẩu vị, nhưng cách so sánh trong trường hợp Khuê và Lam chắc là để cho vui và cũng có phần động viên các bạn trẻ. Nhiều người thì lại cho rằng họ thấy thương cho Ngọc Khuê khi cái tên còn rất trẻ này đang có xu hướng trở thành một nghệ danh gắn với nhạc Lê Minh Sơn thì bỗng nhiên bị Thanh Lam giành chỗ. Chắc hẳn Thanh Lam không có ý « hạ » Ngọc Khuê và Lam cũng không cần phải làm việc đó. Sự thật là Lam hát đâu có như Khuê. Và cái sự mới mẻ hoàn toàn mà Lam mang đến cho nhạc của Lê Minh Sơn lại càng khẳng định thêm đẳng cấp của Lam.

Thông thường các ca sỹ rất vất vả để có thể tìm được lối thể hiện mới cho mình khi mà một ca khúc đã được định hình với lối hát của một ca sỹ hát trước mình. Điều đó có thể thấy rõ ở các ca sỹ trẻ, như trường hợp của em Thu Hường trong Sao Mai Điểm hẹn 2008 (bị coi là bị bóng Hà Trần ‘đè’). Thậm chí Mỹ Linh ngày xưa cũng phải mất một thời gian rất dài mới có thể thoát được cái bóng của Thanh Lam. Còn nhớ một dạo có bài báo đã viết về Mỹ Linh rằng « ôi thế này thì chúng ta có tới 2 Thanh Lam » sau khi nghe Mỹ Linh song ca cùng Thanh Lam « Nhớ Hà Nội » ở chương trình Nửa thế kỷ bài hát Việt Nam năm 1995. « Người ở người về » những tưởng phải là của Ngọc Khuê, « Ôi quê tôi » những tưởng chỉ có Tùng Dương độc quyền, ấy vậy mà tới Thanh Lam người ta lại có cảm tưởng Lam mới là người sở hữu đích thực hai bài hát đó. Đúng là nghệ sỹ có đẳng cấp là người có khả năng « khơi những nguồn chưa ai khơi ».

Thanh Lam xứng đáng với tất cả những giải thưởng và danh hiệu mà Lam đã được nhận. Danh hiệu « nghệ sỹ ưu tú » mà nhà nước phong tặng cũng như vậy. Nhưng với các fan vốn quen với một Thanh Lam phá cách, trẻ trung thì danh hiệu NSƯT gắn với nghệ danh Thanh Lam « nghe nó cứ thế nào ý, không giống mấy » ! Hình như nó làm Lam có vẻ già đi, nó sẽ khiến Lam phải giấu bớt cái « điên điên » đi ?! Và cái danh hiệu đó được xướng lên liên tục trong các đêm của Sao Mai Điểm hẹn 2008.

Phải nói Hội đồng nghệ thuật năm nay đã để lại ấn tượng tốt cho nhiều khán giả. Họ đều có những nhận xét rất sắc sảo, chất chính xác về kỹ thuật thanh nhạc và đặc biệt rất trúng ý của nhiều khán giả khó tính. Ấn tượng nhất vẫn là Thanh Lam vì Thanh Lam vốn không phải là một người hoạt ngôn (như Hồng Nhung chẳng hạn). Nhưng NSƯT Thanh Lam đã rất gãy gọn, khúc chiết, đâu vào đó khi diễn đạt những ý kiến liên quan đến kỹ thuật thanh nhạc, cách xử lý bài hát. Chẳng hạn khi Lam góp ý cho Thu Phượng về cách chuyển giọng sao cho « ngọt » từ giọng thật sang hát giả thanh, hay khi Lam chỉ cho Ngọc Minh thấy cậu ấy đã « băm vụn » bài Nếu điều đó xảy ra của Ngọc Châu, hay lời khuyên mà Lam dành cho Hoàng Nghiệp rằng cậu ấy phải biết chuyển giọng, kết hợp giữa giọng thật và giọng gằn của rock.

Nhưng có lẽ điều Thanh Lam làm nhiều người ngạc nhiên trong lần làm giám khảo này là hình như Lam bắt đầu « già », có hơi hướng đi theo khuôn mẫu, thậm chí bảo thủ. Với đặc điểm này, Lam ghi thêm điểm với rất nhiều fan khó tính của chị. Nhiều người thực sự thỏa mãn khi nghe Lam « chê » cái ca từ hết sức « thị trường và dở hơi » trong mấy bài hát của Mạnh Quân với những « chia lìa », « cay đắng », « gian dối », « trái ngang », ... Nhưng hình như Thanh Lam hay Ngọc Châu và Giáng Son cũng làm không ít khán giả băn khoăn khi cả ba người xoáy quá mạnh vào « tuổi trẻ » của em Hoàng Yến và bắt điều đó như một cái lỗi. Chợt nhớ lại hồi Thanh Lam hát chia tay hoàng hôn chị cũng mới 18 đôi mươi thôi mà. Và hình như Thanh Lam cũng quá khắt khe khi coi cách hát như nói của Hà Linh trong câu cuối cùng của Dệt tầm gai là hụt hơi, lạc giọng... Nhưng có hề gì vì dù sao Nữ hoàng cũng đã qua thời con gái ... (TMH 8-2008)

Thời hoa đỏ (May 04, 2008)

Hoa phượng- Phượng vĩ- "Hoa học trò" trong ca khúc Việt Nam

1. Tu hú kêu, tu hú kêu, hoa gạo nở, hoa phượng đỏ đầy ước mơ hy vọng- MÙA HOA PHƯỢNG NỞ- Sáng tác: HOÀNG VÂN- bài hát gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ Việt Nam

2. THÀNH PHỐ HOA PHƯỢNG ĐỎ- Sáng tác: Lương Vĩnh & Hải Như- bài hát gắn liền với con người và mảnh đất Hải Phòng- một "thành phố ca" bất hủ trong nền âm nhạc cách mạng của Việt Nam.

Tiếng hát NSND TRẦN KHÁNH và Dàn nhạc giao hưởng tháng 7-1975

* Tiu1ebfng hu00e1t Nghu1ec7 su1ef9 KIu1ec0U Hu01afNG vu00e0 Du00e0n nhu1ea1c Tuu1ed5i tru1ebb thu00e1ng 7-1973

* Tiu1ebfng hu00e1t NSND TRUNG KIu00caN vu00e0 Tu1ed1p Vocal nu1eef thu00e1ng 7-1977

3. Hu00e1t CHu00c8O: Khi mu00f9a phu01b0u1ee3ng nu1edf- NSu01afT DUY THu01afu1edcNG thu00e1ng 5-1982

4. Lu1edbp Vu1eccNG Cu1ed4: Chia tay mu00f9a phu01b0u1ee3ng u0111u1ecf- Nguyu1ec5n Anh Chiu1ebfn sou1ea1n lu1eddi- qua hai giu1ecdng ca cu1ea3i lu01b0u01a1ng miu1ec1n Bu1eafc MINH THu00c0NH & THANH THANH HIu1ec0N thu00e1ng 9-1989

5. THu1edcI HOA u0110u1ece- Nhu1ea1c Nguyu1ec5n u0110u00ecnh Bu1ea3ng & Thu01a1 Thanh Tu00f9ng- Giu1ecdng hu00e1t Lu1ec6 THU

6. PHu01afu1ee2NG Hu1ed2NG- Nhu1ea1c Vu0169 Hou00e0ng & Thu01a1 u0110u1ed7 Trung Quu00e2n

* Tiu1ebfng hu00e1t GIA HUY vu00e0 Du00e0n nhu1ea1c Asia Entertainment nu0103m 1997

* Tiếng hát TẤN MINH

7. PHƯỢNG YÊU- Sáng tác: Phạm Duy- Tiếng hát KHÁNH LY trước 1975 trong Album Ừ thôi em về

8. NỖI BUỒN HOA PHƯỢNG- Sáng tác: Thanh Sơn- Tiếng hát THANH TUYỀN trong Asia Video số 11

9 LƯU BÚT NGÀY XANH- Sáng tác: Thanh Sơn- Tiếng hát Ngọc Sơn trong Cassette Tape "Tiếng hát Ngọc Sơn 2" năm 1993

Tên "phượng vĩ" là chữ ghép Hán Việt -- "Phượng Vỹ" có nghĩa là đuôi của con chim phượng. Đây có thể là một hình thức đặt tên gọi theo cảm xúc vì các lá phượng vỹ nhất là các lá non trông giống như hình vẽ đuôi của loài chim phượng.

Tại Việt Nam, phượng vĩ là biểu tượng gắn liền với tuổi học trò, do mùa nở hoa của nó trùng với thời điểm kết thúc năm học, mùa chia tay của nhiều thế hệ học trò. Do vậy, nó gắn liền với nhiều kỷ niệm buồn vui của tuổi học trò, và vì thế người ta gắn cho nó tên gọi "hoa học trò". Thành phố Hải Phòng là khu vực trồng rất nhiều phượng vĩ, vì thế thành phố này còn được gọi một cách văn chương là "thành phố Hoa Phượng Đỏ". Nhà thơ Thanh Tùng có bài thơ Thời hoa đỏ đã được nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng phổ nhạc thành bài hát cùng tên, viết về những kỷ niệm của tuổi trẻ với mùa hoa phượng vĩ. (Wikipedia)