Song ca trong nền ca khúc Việt Nam (Entry for June 24, 2007)

(ảnh: Khánh Ly và Phương)

*****

Song ca (duo) là một hình thức thể hiện trong nghệ thuật biểu diễn ca khúc, cùng với đơn ca, đồng ca, hợp xướng... Trong nền ca khúc hiện đại của Việt Nam, các tác phẩm song ca chiếm một tỷ lệ đang kể trong số những bài ca đi cùng năm tháng. Người ta thấy các tác phẩm song ca của Việt Nam, nhất là các ca khúc thời kỳ đầu tân nhạc và các ca khúc phổ biến ở miền Nam trước 1975 có sự kế thừa rất đậm nét hình thức diễn xướng song ca, hát đối trong dân ca Việt Nam, chẳng hạn như Quan họ. Trong khi đó, rất nhiều ca khúc trong dòng nhạc Cách mạng ở miền Bắc lại lồng ghép được những yếu tố của âm nhạc bác học phương Tây.

Hình thức thể hiện song ca đương nhiên đưa đến sự thành danh định mệnh của những cặp song ca. Liên tiếp nhiều thế hệ khán thính giả đã gắn sự mộ điệu của mình với những cặp song ca thế kỷ như Thương Huyền và Văn Hanh; Sơn Ca và Bùi Thiện; Thanh Huyền và Kiều Hưng; Chế Linh và Thanh Tuyền; Thanh Hoa và Ngọc Tân; Tuấn Vũ và Giao Linh; Lê Dung và Tiến Thành; ... rồi đến các thế hệ tiếp nối như Hồng Nhung và Quang Vinh; hay Việt Hoàn và Anh Thơ... Có những cặp ca-nhạc sỹ hát song ca đã gắn bó cuộc đời cũng như sự nghiệp của họ với nhau đến mức tên của mỗi người trở thành hai vế không thể tách rời một nghệ danh, đó là trường hợp của Lê Uyên và Phương- Lê Uyên Phương.

Chẳng dám gọi đây là một Gala về song ca, song nó là một cách cảm nhận về chủ đề.

1. THỎA NỖI NHỚ MONG (Dân ca Quan họ.Tiếng hát Tiến Thành và Thanh Hiếu): Cái gốc Việt của song ca:

2. DUO D'ALFREDO ET VIOLETA (G. Verdi, Tiu1ebfng hu00e1t Lu00ea Dung vu00e0 1 giu1ecdng nam): Su1ef1 u1ea3nh hu01b0u1edfng cu1ee7a u00e2m nhu1ea1c cu1ed5 u0111iu1ec3n phu01b0u01a1ng Tu00e2y tu1edbi song ca Viu1ec7t cu00f3 thu1ec3 lu00e0 tu1eeb u0111u00e2y. u0110u01b0u1ee3c biu1ebft bu00e0i hu00e1t nu00e0y nu1eb1m trong su1ed1 nhu1eefng bu00e0i tu1eadp "vu1ee1 lu00f2ng" cho cu00e1c sinh viu00ean thanh nhu1ea1c u1edf Nhu1ea1c viu1ec7n Hu00e0 Nu1ed9i.

3. TÌNH TRONG LÁ THIẾP (Phan Huỳnh Điểu, Thương Huyền song ca với Văn Hanh): Từ giai điệu bài hát cho đến cách thể hiện của ca sỹ đều mang đậm chất dân ca Việt Nam. Ta có cảm giác các nghệ sỹ Thương Huyền và Văn Hanh nhẹ nhàng bước từ dân ca sang tân nhạc thời kỳ đầu. Ranh giới giữa lối đàn, lối hát của dân ca và kỹ thuật thanh nhạc, hòa âm của tân nhạc dường như còn rất mong manh.

4. Ru01afu1edaC Tu00ccNH Vu1ec0 Vu1edaI QUu00ca Hu01afu01a0NG (Hou00e0ng Thi Thu01a1, Bu00f9i Thiu1ec7n song ca vu1edbi Thanh Tuyu1ec1n): bu00e0i hu00e1t phu1ed5 biu1ebfn u1edf Miu1ec1n Nam tru01b0u1edbc 75, chu1ea5t du00e2n ca u0111u1eadm u0111u1eb7c, thu1ec3 hiu1ec7n tu1eeb giai u0111iu1ec7u, phu1ed1i khu00ed, lu1eddi ca, u0111u1ebfn giu1ecdng ca.

5. RẶNG TRÂM BẦU (Thái Cơ, Thanh Huyền song ca với Kiều Hưng): khi chất dân ca gặp kỹ thuật thanh nhạc sẽ sản sinh ra những tác phẩm đi cùng năm tháng như thế này.

6. TẠ TÌNH VÀ TÌNH KHÚC CHIỀU MƯA (Hoàng Thi Thơ & Nguyễn Ánh 9; tiếng hát Khánh Ly và Elvis Phương): Một hình thức kết hợp độc đáo và hết sức nhuần nhuyễn với 2 ca khúc gần nhau về chủ đề, với một giọng nữ trầm kết hợp với giọng nam cao.

7. TRÊN CÔNG TRƯỜNG RỘN TIẾNG CA ( Ngô Quốc Tính, Mạnh Hà song ca với Thúy Hà): Bài này mà hát đơn ca thì chẳng còn giá trị gì nữa!

8. VŨNG LẦY CỦA CHÚNG TA và TÌNH KHÚC CHO EM (Lê Uyên hát chính, Phương đệm guitare và hát bè): Một cặp tình nhân đặc biệt cả trong âm nhạc và trong đời thường.

9. NGƯỜI ĐI XÂY HỒ KẺ GỖ (Nguyễn Văn Tý): Một bản song ca đã từng bị đánh mất. Một cặp song ca từng khuấy động các sân khấu miền Bắc những năm 80. Họ là ai vậy?

10. CON ĐƯỜNG XƯA ANH ĐI (Lam Phương, Chế Linh song ca với Thanh Tuyền): có những lúc có cảm giác hai cái tên này là một. Giọng hát của họ có sự kết hợp của định mệnh.

11. DÒNG SÔNG QUÊ ANH, DÒNG SÔNG QUÊ EM (Nhạc Đoàn Bổng, Thơ Lai Vu, Kiều Hưng song ca với Thu Hiền): Bài hát này từ cái tên của nó đã thể hiện tính song ca. Có lẽ vì thế hầu hết các cặp nghệ sỹ tên tuổi ở miền Bắc đều song ca bài này: Kiều Hưng & Lê Dung; Kiều Hưng & Thu Hiền; Thu Hiền & Trung Đức; Tiến Thành & Lê Dung; Lê Dung & Trọng Thủy; Trọng Thủy & Tố Uyên...

12. ĐƯỜNG TÌNH ĐÔI NGẢ (Giao Linh song ca cùng Tuấn Vũ): Đôi mắt người xưa là tên của băng nhạc song ca mà hai ca sỹ này đã "làm mưa làm gió" trong suốt những năm 80 và đầu 90 từ Bắc chí Nam.

13. TÌNH TA BIỂN BẠC ĐỒNG XANH (Hoàng Sông Hương, Việt Hoàn song ca với Anh Thơ): Họ hát nhạc cách mạng làm người ta yên tâm rằng quả thật có những bài ca sẽ còn mãi với thời gian.

14. LỜI CỦA GIÓ (Duy Thái, Hồng Nhung song ca cùng Quang Vinh): Tác phẩm song ca tiêu biểu trong nhạc trẻ kể từ đầu thập kỷ 90.