Entry for February 08, 2007

Trịnh Công Sơn và những bí mật của Khánh Ly

Thứ năm, 8/2/2007, 10:46 GMT+7

Cuộc trò chuyện nghẹn ngào của ca sĩ Khánh Ly với báo chí chỉ một tuần sau ngày nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ra đi, cho thấy sợi dây liên hệ giữa hai con người rất nổi tiếng này quá đặc biệt. Hãy đọc bài phỏng vấn dưới đây của nhà báo T.K để hiểu thêm nhiều điều về sự gắn bó định mệnh ấy. Nghe tin anh Sơn mất, tôi ngã từ trên ghế xuống - Chị là một trong số những người ở hải ngoại biết được tin nhạc sĩ Trịnh Công Sơn qua đời sớm nhất. Cảm giác của chị khi được tin ấy ra sao? Tôi không biết là trong trường hợp những người khác, cảm giác của họ khi nhận được tin một người thân vừa đi xa như thế nào. Nhưng lúc đó thì tôi hoàn toàn như một người bị đông đá! Đầu óc tôi hoàn toàn trống rỗng và tôi ngồi sững trên ghế cho đến khi nghe tiếng chồng tôi khóc! Lúc đó tôi mới tỉnh lại, tôi nói với nhà tôi: "Anh Sơn đi rồi!" - Sau đó? Sau đó, tôi được nói chuyên với anh Thích, em rể của anh Sơn, cũng ở thành phố này, để xác nhận tin đó là đúng hay chỉ là tin đồn. Tôi được xác nhận là đúng và chính anh Thích lúc đó cũng gần như rơi vào tình trạng như tôi. Có lẽ tôi là người đầu tiên liên lạc với anh Thích. - Được biết chị đã phải vào bệnh viện cấp cứu sau khi nghe tin ấy? Tôi có ngã từ trên ghế xuống. Tôi cảm thấy tôi không thở được nữa, đó là sau khi tôi liên lạc về Sài Gòn. Nhà tôi có đưa tôi đi cấp cứu và tôi nằm đến chiều thì đòi về, vì tôi muốn ở nhà để chờ tin ở quê nhà báo sang. Lâu lắm rồi tôi mới có thể tin rằng, sự ra đi của anh Sơn là chuyện có thật. Nhưng cái mất mát, đau buồn, thường thâm nhập vào tôi rất chậm và càng ngày tôi càng nhận thức được nỗi đau, nỗi khổ của mình là sự thật. Nó không phải là giấc mơ nữa! Chúng tôi đã ngồi ở đây rất hạnh phúc... - Rồi sau đó chị có cảm giác thế nào? Tôi nghĩ là ông Trịnh Công Sơn đi xa, đi đâu đó một vài giờ đồng hồ, một vài ngày như ông thường đi ra quán nghệ sĩ mỗi buổi sáng để gặp các bạn bè của ông. Dẫu rằng ông chỉ ra đó ngồi uống một ly trà rồi ông đi bộ về nhà. Bây giờ tôi vẫn còn cái cảm giác là một lát nữa đây có thể là ông sẽ trở về. Tại vì ở thành phố này mà năm 1992 tôi được gặp ông. Cũng trong căn phòng này, chúng tôi đã quây quần với các em của ông, các cháu của ông, các bạn của ông. Chúng tôi đã ngồi đây rất hạnh phúc trong khoảng mấy tháng trời. Và cũng có lúc ông đi ra ngoài quán cà phê ngồi để nhìn những người khách lạ đi qua lại. Bây giờ tôi cũng nghĩ rằng không có mặt ông ở đây chắc là ông đang còn ở một quán cà phê nào đó và ông sẽ trở về kịp bữa cơm tối nay. - Chị đã gặp anh Sơn lần nào sau năm 1975? Lần đầu tiên tôi gặp ông Trịnh Công Sơn sau năm 1975 là năm 88 tại Paris. Rồi đến năm 92 thì tại đây, Canada. Đến năm 97, tôi về nước và tháng 5/2000, tôi về với phái đoàn Nhật để hát cho một cuốn phim nói về một ký giả Nhật đã chết ở Việt Nam. Đoàn Nhật nói, khi tìm được xác của người ký giả, thì trong túi của anh vẫn còn một cuốn cassette nhạc của ông Trịnh Công Sơn do tôi hát. Trong suốt thời gian đó, sau những giờ làm việc với phái đoàn của Nhật, tôi dành hết thì giờ đẻ nói chuyện với ông Trịnh Công Sơn, được ngồi với ông và một số bạn bè như Lan Ngọc, Hồng Vân, như anh Nguyễn Ánh 9, anh Nguyễn Ngọc Thạch, thoáng gặp Cẩm Vân một lần. Đồng thời tôi cũng được gặp Bảo Phúc, Bảo Phúc tập nhạc cho tôi tại nhà của ông Sơn. Và anh Sơn đã chỉ cho tôi hát bài "Đồng dao 2000" và bài "Tiến thoái lưỡng nan". Tôi mơ ước không thức dậy nữa sau giấc ngủ - Như vậy vào tháng 5/2000 là lần cuối chị gặp anh Sơn? Đó là lần cuối. Thật ra sau Tết tôi nghe tin ông Sơn nhập viện, tôi có dự định về thăm anh. Nhưng rồi chính tôi cũng lại không được khoẻ cho nên tôi hoãn lại. Và đến khi tôi nghe anh Thích và chị Tâm từ Việt Nam về cho biết là tình hình sức khoẻ anh Sơn đã khá, tôi cũng mừng và nghĩ rằng có thể là tôi thu xếp để từ giờ đến cuối năm về thăm anh. Nhưng không ngờ chỉ có mấy ngày sau thì tôi được tin anh đã nhập viện. - Có lần chị nói giữa chị và anh Sơn có một sự liên hệ lạ lùng. Sự liên hệ chị cho là lạ lùng đó như thế nào? Cái sự liên hệ giữa ông Trịnh Công Sơn với tôi đã kéo dài một thời gian quá lâu. Một sự gắn bó như một định mệnh. Ông Trịnh Công Sơn có thể có những giây phút không nhớ đến tôi. Nhưng riêng tôi thì lúc nào tôi cũng nhớ đến ông. Bởi vì như tôi đã nói, ông là một nửa đời sống của tôi. Và ngay bây giờ khi nói những lời này, thực sự tôi muốn thưa cùng tất cả là tôi không biết tôi còn hát nổi nữa hay không. Bây giờ điều mà tôi mơ ước nhất là có thể tan biến khỏi cuộc đời này hoặc là tôi sẽ không thức dậy nữa sau một giấc ngủ thì có lẽ tốt cho tôi hơn! Bây giờ tôi xin phép được giữ riêng một số kỷ niệm - Như chị đã nói, Trịnh Công Sơn là nửa đời sống của chị, thì đó là một sự liên hệ về mặt tình cảm hay văn nghệ thuần tuý hoặc là một sự liên hệ nào khác? Ông Trịnh Công Sơn và tôi có một mối liên hệ cao hơn, đẹp đẽ hơn, thánh thiện hơn là những tình cảm đời thường. Và vì tôi được gần ông Trịnh Công Sơn nhiều nên tôi được ông cắt nghĩa rõ ràng những tác phẩm, nhạc phẩm của ông. Tôi thấy rõ, hiểu rõ được con người của ông cũng như tác phẩm của ông. Cho nên cảm nhận của tôi là mối liên hệ tình cảm đó phải vượt lên trên tất cả những tình cảm của đời thường. Bởi vì ở Trịnh Công Sơn, điều vĩ đại nhất, vĩ đại hơn cả những tác phẩm của ông là nhân cách, nhân phẩm của ông. Ông là người nhạc sĩ duy nhất đã sống trong đời sống này có một tấm lòng không có thù hận. Và phải hiểu những tác phẩm của ông thì mới có thể nói và yêu thương ông, nếu không hiểu những tác phẩm của ông thì tất cả những điều nói về ông có thể là sai, là không đúng sự thật. Tôi cũng xin phép là tôi không dám nói nhiều, nhưng tôi hy vọng trong cuốn sách tôi sẽ in kể lại rất thật thà tất cả mọi chuyện từ khởi đầu cho tới kết thúc, quan hệ tình cảm giữa ông Trịnh Công Sơn và tôi. Còn bây giờ xin phép cho tôi được giữ riêng một số những kỷ niệm rất riêng tư giữa chúng tôi. - Là người hiểu rõ những tác phẩm của Trịnh Công Sơn, như chị nói và chị cũng là người đã trình bày rất nhiều nhạc phẩm của anh Sơn. Vậy chị yêu thích những nhạc phẩm nào nhất? Có nhiều người yêu những bản tình ca của ông Trịnh Công Sơn. Tình ca ai viết cũng được, mỗi người viết theo cái cảm xúc của trái tim mình. Và trong những bản tình ca của ông Trịnh Công Sơn, ai cũng nhìn thấy mình ở trong đó, nhất là tôi! Luôn luôn nhìn thấy tôi ở trong tất cả những bản tình ca của ông. Nhiều khi chúng tôi chỉ nói với nhau bằng mắt - Anh Sơn đã sáng tác những nhạc phẩm nào dành riêng cho chị? Tôi nghĩ là cũng có...! Ông Sơn cũng có nói với tôi cùng với tất cả các anh em ở đây, đặc biệt nhất là bài "Rơi lệ ru người". Còn những bài khác thì bằng cách này hay cách khác, chúng tôi có những cách nói với nhau mà không ai biết được, đó là cái cách nói mà không thành tiếng và chỉ nói bằng mắt mà thôi! - Còn riêng về con người của Trịnh Công Sơn, chị có những nhận xét gì? Ông Trịnh Công Sơn là người nhạc sĩ duy nhất chỉ sống cho người mà không sống cho mình. Cái ông quan tâm đến là gia đình, là bạn bè, là anh em. Và trên hết là dân tộc, là quê hương. Có nghĩa ông là người Việt Nam và ông yêu quê hương, yêu Tổ quốc. Cho nên tôi đã nói ông ở lại Việt Nam là điều đúng. Và ông đã ở lại Việt Nam, ông đã sống những tháng ngày ở Việt Nam sau năm 1975 bằng cả một tấm lòng. Và chính những điều đó ông Trịnh Công sơn, hình ảnh của ông lại càng trở nên vĩ đại hơn, lớn lao hơn trong trái tim của tôi, trong sự suy nghĩ của tôi. - Có thể đây là một chi tiết nhiều người đã biết, tuy nhiên trong dịp này xin chị nhắc lại về trường hợp chị gặp anh Sơn? Cũng là tình cờ thôi! Tôi là người may mắn được gặp ông Trịnh Công Sơn năm 1964, và đến năm 1967 thì tôi bắt đầu được hát cùng với ông. Ông là hình, tôi là bóng. Và tôi đã được sống cùng với tên tuổi của ông từ 1967, nếu phải kể thì là từ 1964 cho tới bây giờ. - Và từ đó, nhờ anh Sơn chị mới có được thành công, mới tạo được tên tuổi? Tôi đã thưa nhiều lần là nhờ ông, mọi người mới biết đến tôi và tôi mới được sự thương yêu của mọi người, tôi mới thành nhân và mới thành danh. Do đó, chẳng bao giờ tôi quên được lời ông dặn tôi là phải ráng sống với một tấm lòng, sống với mọi người bằng sự tử tế và hãy làm những điều gì tốt đẹp nhất cho Việt Nam, có nghĩa là cho quê hương của chúng tôi. Không có ông Trịnh Công Sơn thì sẽ không có tôi - Và chị đã luôn thực hành lời dặn này? Dĩ nhiên là tôi làm, tôi cố gắng trong khả năng. Tôi chưa bao giờ làm cho ai phải đau lòng mà tôi cũng chưa bao giờ phụ lòng tin của ông Trịnh Công Sơn là sống với mọi người bằng sự tử tế, bằng một tấm lòng mà ông Sơn đã dạy tôi từ những ngày tôi còn trẻ cho tới bây giờ, tôi nghĩ là tôi cũng không làm cho ông Trịnh Công Sơn thất vọng, cũng như là ông Trịnh Công Sơn không hề phụ lại lòng yêu thương của những người đã yêu thương yêu ông Sơn trong suốt mấy chục năm qua. - Mọi người cho là nếu không có Trịnh Công Sơn sẽ không có Khánh Ly. Chị có cho nhận xét này là đúng? Tôi luôn luôn nói rằng nếu không có ông Trịnh Công Sơn thì sẽ không có tôi. Có thể tôi vẫn chỉ là một cái bóng mờ nào đó hoặc là tôi sẽ có một đường đi chật hẹp hơn. Do đó... tôi luôn luôn nghĩ rằng tôi may mắn đã có được sự giúp đỡ, an ủi, dạy bảo nâng đỡ của ông Trịnh Công Sơn. Và tôi không bao giờ tôi quên cái ơn nghĩa này.